مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد روی افسردگی و کنترل توجه نوجوانان

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری (CBT) و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر افسردگی و کنترل توجه نوجوانان بود. این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری پنج‌ماهه همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل نوجوانان 14 تا 17 ساله ساکن کرج بود که به‌صورت داوطلبانه در پژوهش شرکت کردند. تعداد ۴۵ نفر از شرکت‌کنندگان به‌صورت تصادفی در سه گروه ۱۵ نفری شامل گروه CBT، گروه ACT و گروه کنترل جای گرفتند. مداخلات طی ۸ جلسه گروهی ۹۰ دقیقه‌ای اجرا شد و داده‌ها با استفاده از پرسشنامه افسردگی بک (BDI-II) و مقیاس کنترل توجه (ACS) گردآوری گردید. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی با نرم‌افزار SPSS نسخه ۲۷ استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که بین سه گروه از نظر نمرات افسردگی (F = 41.37, p < .001, η² = 0.66) و کنترل توجه (F = 32.64, p < .001, η² = 0.61) تفاوت معناداری وجود داشت. نتایج آزمون بونفرونی نشان داد که گروه ACT در مقایسه با گروه کنترل کاهش بیشتری در افسردگی (p < .001) و افزایش بیشتری در کنترل توجه (p < .001) داشت. همچنین گروه ACT نسبت به گروه CBT نیز اثربخشی بالاتری در هر دو متغیر نشان داد (p < .05). هر دو رویکرد درمانی CBT و ACT در کاهش افسردگی و افزایش کنترل توجه نوجوانان مؤثر بودند، اما درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد اثربخشی پایدارتری در مرحله پیگیری نشان داد. این یافته‌ها از اهمیت رویکردهای موج سوم در مداخلات نوجوانان حمایت می‌کند.