مجله شناخت، رفتار، یادگیری

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر فرسودگی تحصیلی و حساسیت بین‌فردی در دانشجویان بود. این پژوهش از نوع نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دوماهه با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز (ورودی ۱۴۰۳) بود که ۷۲ نفر از آنان به‌صورت در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هرکدام ۳۶ نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش طی ۸ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای تحت آموزش ذهن‌آگاهی قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه فرسودگی تحصیلی (برسو و همکاران، ۱۹۹۷) و پرسشنامه حساسیت بین‌فردی (بویس و پارکر، ۱۹۸۹) بود. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس (ANCOVA) تحلیل شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش ذهن‌آگاهی تأثیر معناداری بر کاهش فرسودگی تحصیلی کل (F=57.90, p<0.001, η²=0.659)، مؤلفه‌های خستگی (F=25.92, p<0.001) و ناکارآمدی (F=16.74, p<0.001) دارد، اما مؤلفه بی‌علاقگی کاهش معناداری نداشت (p=0.065). همچنین، آموزش ذهن‌آگاهی به کاهش معنادار نمره کل حساسیت بین‌فردی (F=35.45, p<0.001, η²=0.542) و مؤلفه‌های آگاهی بین‌فردی، کمرویی و خوددرونی شکننده منجر شد، در حالی که مؤلفه‌های نیاز به تأیید و اضطراب جدایی تفاوت معناداری نشان ندادند. آموزش ذهن‌آگاهی می‌تواند به‌عنوان مداخله‌ای مؤثر برای کاهش فرسودگی تحصیلی و بهبود تنظیم هیجانی–اجتماعی دانشجویان مورد استفاده قرار گیرد، به‌ویژه در کاهش مؤلفه‌های خستگی، ناکارآمدی و کمرویی.

خانواده به عنوان كوچكترين و مهمترين واحد اجتماعي، نيازمند سرمايه گذاري رواني گسترده اي است. هدف اين پژوهش تدوین مدل ساختاری رضایت زناشویی بر اساس مؤلفه های زوج درمانگری معنوی سیستمی با نقش میانجی انسجام در خانواده بود.

روش پژوهش: روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی بود و از جامعه آماری تحقیق شامل زوجین شهر اصفهان بر اساس روش نمونه‌گیری در دسترس 384 نفر به ‌عنوان نمونه انتخاب شدند. آزمودنی‌ها به ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامه های زوج درمانی سیستمی- معنوی جان بزرگی، رضایت زناشویی انریچ و انسجام خانواده پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون تحلیل شدند. نتایج نشان داد ضریب بتای زوج درمانگری سیستمی- معنوی با انسجام در خانواده برابر با  35/0درصد، ضریب بتای انسجام در خانواده با رضایت زناشویی برابر با  39/0همچنین بار زوج درمانگری سیستمی- معنوی بر رضایت زناشویی برابر با 32/0گزارش شده است. با توجه به ضرایب بتای به دست آمده فرضیه ی پژوهش مبنی بر درمان سیستمی- معنوی با نقش میانجی انسجام خانواده رضایت زناشویی را پیش بینی می کند تایید می شود.  بنابراین معادله ساختاری که رابطه بین رضایت را با مؤلفه های زوج درمانگری سیستمی معنوی با میاتجی گری انسجام خانواده بررسی کرده است، برازش این معادله را تأیید می کند. یعنی تعامل همسران؛ انعطاف و نفوذناپذیری آنها و توانایی قدردانی-بخشش آنها می تواند رضایت زتاشویی را پیش بینی کند و متغیر انسجام خانوده این رابطه را تحت تأثیر قرار می دهد. هرچند انسجام نیز رابطه مثبت معنا داری با متغیرهای فوق دارد.

نتیجه گیری: نتایج این تحقیق متغیرهای زوج درمانگری سیسنمی معنوی رضایت و انسجام خانواده را پیش بینی می کند

هدف این پژوهش، شناسایی مؤلفه‌ها و ابعاد شایستگی‌های اخلاقی دانش‌آموزان با تأکید بر عوامل علی، زمینه‌ای، مداخله‌ای و پیامدهای ناشی از آن‌ها است. این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی از نوع داده‌بنیاد ساختاریافته انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۱ نفر از خبرگان حوزه آموزش و پرورش، تربیت اخلاقی و روان‌شناسی تربیتی گردآوری شد. تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت. همچنین به‌منظور غنای بیشتر، از تکنیک فراترکیب برای بررسی متون نظری و پژوهش‌های پیشین استفاده شد و اعتبار و پایایی یافته‌ها با استفاده از شاخص‌های کیفی نظیر تأییدپذیری، انتقال‌پذیری و بازآزمون تضمین گردید. یافته‌های پژوهش نشان داد شایستگی اخلاقی دانش‌آموزان متشکل از شش مضمون اصلی شامل ارزش‌ها و نگرش‌ها، مهارت‌های اجتماعی، راهبردهای تربیتی، جایگاه معلمان، سواد رسانه‌ای و چالش‌شناسی است. همچنین چهار دسته عامل علّی، زمینه‌ای، مداخله‌ای و پیامدی شناسایی شد که هرکدام نقش مؤثری در ارتقای این شایستگی‌ها ایفا می‌کنند. نتایج بیانگر آن است که شایستگی اخلاقی پدیده‌ای چندبعدی و وابسته به تعامل میان نهادهای آموزشی، خانواده، رسانه و جامعه است. با توجه به یافته‌های این پژوهش، طراحی سیاست‌های آموزشی یکپارچه، توانمندسازی معلمان، مشارکت والدین، و بازنگری در محتوای درسی می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای شایستگی‌های اخلاقی دانش‌آموزان گردد. همچنین بهره‌گیری از فرصت‌های یادگیری تجربه‌محور، افزایش سواد رسانه‌ای، و ایجاد هماهنگی نهادی، برای تحقق اهداف تربیت اخلاقی ضروری است.

هدف پژوهش حاضر تعیین نقش میانجیگرانه تنظیم هیجان (سرکوبی و ارزیابی مجدد) در رابطه شایستگی اجتماعی و حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی کاری کارکنان بود. روش پژوهش همبستگي در قالب تحليل مدلسازی معادلات ساختاری است.  جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان شرکت نفت قادسیه عراق در تابستان سال 2023 بود. از جامعه آماری مورد اشاره و از طریق نمونه­گیری در دسترس تعداد 280 نفر انتخاب و به پرسشنامه های کیفیت زندگی کاری (والتون، 1973)، شایستگی اجتماعی (فیلنر و همکاران، 1990)، حمایت اجتماعی ادراک شده (زیمت و همکاران، 1988)، و تنظیم هیجان (گراس و جان، 2003) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش های تحلیل آماری ضريب همبستگي پيرسون، و الگوی معادلات ساختاری تحليل شدند. يافته‌هاي پژوهش نشان داد که رابطه مستقیم حمایت اجتماعی ادراک شده با مؤلفه سرکوبی(144/0) و شایستگی اجتماعی با کیفیت زندگی کاری(067/0) معنی دار به دست نیامده است (05/0<p). اما رابطه شایستگی اجتماعی با مؤلفه سرکوبی(364/0-)،  شایستگی اجتماعی با مؤلفه ارزیابی مجدد (66/0)، حمایت اجتماعی ادراک شده با مؤلفه ارزیابی مجدد(293/0)، مؤلفه سرکوبی با کیفیت زندگی کاری(173/0-)، مؤلفه ارزیابی مجدد با کیفیت زندگی کاری(408/0) و حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی کاری(369/0)، معنی دار است (05/0>p). همچنین براساس آزمون بوت استرپ روابط غیر مستقیم شایستگی اجتماعی و حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی کاری از طریق نقش میانجی تنظیم هیجانی معنی دار است. براساس يافته­هاي مطالعه حاضر، براي بهبود کیفیت زندگی کاری در میان کارکنان شرکت نفت، لازم است که بستر های لازم در جهت بهبود و افزایش شایستگی اجتماعی، حمایت اجتماعی ادراک شده و تنظیم هیجان فراهم گردد که باید  مورد  توجه مدیران و سیاستگزاران شرکت های نفت در کشورعراق قرار گيرد.

هدف از این پژوهش بررسی رابطه میان جهت‌گیری تدریس، توانمندی‌های منش، مهارت‌های اجتماعی-هیجانی و کیفیت زندگی با نقش میانجی خودپنداره در معلمان زن دوره دوم متوسطه است. مطالعه حاضر از نوع توصیفی-همبستگی است که با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی بر روی ۴۱۰ معلم زن انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه‌های استاندارد در حوزه جهت‌گیری تدریس، توانمندی منش، مهارت‌های اجتماعی-هیجانی، کیفیت زندگی و خودپنداره بود. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS-27 و AMOS و آزمون‌های همبستگی، تحلیل مسیر و مدل‌یابی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که جهت‌گیری تدریس (β = 0.22, p < 0.001)، مهارت اجتماعی-هیجانی (β = 0.13, p = 0.013) و خودپنداره (β = 0.37, p < 0.001) تأثیر مستقیم معناداری بر کیفیت زندگی دارند. اما خودپنداره تنها در رابطه بین مهارت اجتماعی-هیجانی و کیفیت زندگی نقش میانجی ایفا کرد (β = −0.109, p = 0.003) و در رابطه بین توانمندی منش و کیفیت زندگی نقش میانجی معناداری نداشت (p = 0.188). یافته‌ها نشان می‌دهند که توانمندی منش و مهارت‌های اجتماعی-هیجانی عوامل تأثیرگذار بر کیفیت زندگی معلمان هستند، در حالی‌که نقش میانجی خودپنداره تنها در برخی مسیرها تأیید شد. این نتایج بر ضرورت تمرکز بر آموزش مهارت‌های اجتماعی و تقویت ویژگی‌های شخصیتی در برنامه‌های توسعه حرفه‌ای معلمان تأکید دارد.

زمینه و هدف: انگیزه و امید تحصیلی از عوامل موثر در موفقیت تحصیلی دانش آموزان به ویژه در مقطع متوسطه است. این پژوهش با هدف طراحی و ارزیابی بسته آموزشی ارتقای انگیزه و امید تحصیلی دانش‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهر کرمان انجام شد.

روش بررسی:  این پژوهش یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون دارای گروه کنترل بود. جامعه آماری این مطالعه شامل کلیه دانش‌آموزان پسر دوره ی دوم دبیرستان ناحیه ی دو شهر کرمان بود (450=N). روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چند مرحله ای در نظر گرفته شد و 60 شرکت کننده به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (30 نفر) و کنترل (30 نفر) تقسیم شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس انگیزش تحصیلی والرند و همکاران (۱۹۹۲) و مقیاس امید به تحصیل خرمائی و کمری (۱۳۹۶) استفاده شد. شرکت کنندگان گروه آزمایش طی 8 جلسه بسته ی آموزشي تئوری انتخاب را دریافت نمودند درحالیکه در گروه کنترل مداخله ای انجام نگرفت. در این مطالعه از آزمون آماری آنالیز واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد و داده ها به کمک نرم افزار SPSS ورژن 23 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.

نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد که بسته ی آموزشی تدوین شده بر اساس تئوری انتخاب بر انگیزش درونی و بی انگیزشی و امید تحصیلی در مرحله پس آزمون تأثیر داشت و موجب تداوم این تأثیر در مرحله پیگیری نیز شد. همچنین نتایج نشان داد که بسته ی آموزشی تدوین شده بر اساس تئوری انتخاب بر انگیزش بیرونی تاثیر نداشت (05/0<P).

نتیجه گیری: نتایج این مطالعه بینشی از اثربخشی بسته آموزشی در ارتقای انگیزه و امید تحصیلی دانش‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهر کرمان ارائه کرد. اجرای این بسته موجب افزایش چشمگیر انگیزه و امید تحصیلی دانش آموزان می شود.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان ذهن آگاهی بر انعطاف پذیری روانشناختی و خودکارآمدی ورزشی در دختران نوجوان والیبالیست شهرستان تنکابن انجام شد. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی (نیمه تجربی) با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دختران نوجوان والیبالیست شهرستان تنکابن در سال 1404 بود. تعداد ۳0 نفر از جامعه آماری با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و با روش تخصیص تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 1۵ نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه‌ای درمان ذهن آگاهی دریافت کردند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه انعطاف پذیری روان‌شناختی بن ایتژاک، بلووستین و مور (2014) و مقیاس خودکارآمدی ورزشی کرل  و همکاران (2007) بود. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد بین میانگین انعطاف پذیری روانشناختی و خودکارآمدی ورزشی در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری در سطح 01/0 وجود داشت. نتایج نشان داد درمان ذهن آگاهی یک روش کارا جهت بهبود انعطاف پذیری روانشناختی و خودکارآمدی ورزشی است.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مبتنی بر ذهنی‌سازی بر تنظیم هیجان و استرس والدگری بر مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال نقص‌توجه/ بیش فعالی انجام شد. روش پژوهش از نوع مطالعات نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه مادران دارای فرزند با اختلال نقص‌توجه/بیش‌فعالی بود که در سال تحصیلی‌ 1403-1404 به مراکز روان‌شناسی شهر اردبیل مراجعه کرده‌ بودند. از بین آن‌ها با روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 30 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و کنترل گمارده شدند. جلسات مبتنی بر ذهنی‌سازی هر هفته دو جلسه 45 دقیقه‌ای در مورد گروه آزمایش اجرا شد. برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه استرس والدگری- فرم کوتاه (PSI-SF، آبیدین، 1995) فرم و پرسش‌نامه تنظیم هیجان (ERQ، گراس و جان، 2003) و مقیاس اختلال نقص‌توجه/ بیش‌فعالی CPRS-26)، کانرز و همکاران،1960) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیره  و تک متغیره تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد که با کنترل اثر پیش‌آزمون بین میانگین پس‌آزمون استرس والدینی، تنظیم هیجان، بازداری هیجانی و ارزیابی مجدد شناختی در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری در سطح (05/0> P) وجود داشت. بر این اساس می‌توان گفت استفاده از آموزش مبتنی بر ذهنی‌سازی می‌تواند بر بهبود استرس والدینی، تنظیم هیجان، بازداری هیجانی و ارزیابی مجدد شناختی مادران دارای نقص‌توجه/ بیش فعالی، مؤثر باشد.