واکاوی نقش عوامل شخصی و گروهی در شکل دهی به هویت اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه کشور عراق (یک مطالعه آمیخته)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی تجارب زیسته معلمان مطالعات اجتماعی از عوامل شخصی و گروهی موثر در شکل دهی هویت اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه کشور عراق به منظور ارایه یک مدل در دو فاز کیفی و کمی انجام شد. در قسمت اول پژوهش و در قالب سنتز پژوهش کیفی از رویکرد پدیدار شناسی به روش هفت مرحله‌ای کلایزی استفاده شد. محیط پژوهش فاز اول را معلمان درس مطالعات اجتماعی تشکیل دادند که به روش نمونه گیری هدفمند وابسته به ملاک انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این قسمت مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند بود. مصاحبه‌های پژوهش تا رسیدن به اشباع نظری (جمعا به تعداد 26 نفر) ادامه یافت. کد گذاری اولیه منتج به شناسایی 42 کد مفهوم اولیه عوامل شخصی با زیر مقوله‌های عوامل بیولوژیکی- جمعیت شناختی، نگرش‌ها، مهارت‌ها، دانش و کنشگری و 30 کد مفهوم اولیه عوامل گروهی با زیر مقوله‌های سازمان مدرسه و گروه همسالان گردید. در فاز دوم پژوهش و به منظور اعتبار سنجی مدل مفهومی بخش کیفی، از روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی استفاده شد. جامعه آماری این بخش را تمام معلمان رشته مطالعات اجتماعی مقطع متوسطه شاغل در آموزش وپرورش دولتی کشورعراق به تعداد1200 نفر تشکیل داد که از این میان با استفاده جدول کرجسی و مورگان(1970) و به روش نمونه گیری سهل الوصول تعداد 290 نفر برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این بخش پرسشنامه محقق ساخته برگرفته از قسمت کیفی پژوهش با 69 گویه در مقیاس پنج درجه‌ای لیکرت بود که روایی محتوایی آن توسط تعدادی از متخصصان و روایی صوری آن توسط تعدادی از پاسخگویان تایید شد و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 990/0 ارزیابی گردید. اعتبارسنجی مدل پیشنهادی و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزار Amos و Spss نشانگر آن بود که مدل عوامل شخصی و گروهی موثر در شکل دهی هویت اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه از برازش مطلوبی برخوردار است.